Herbert i Norwid: poezja znaku

Dwa ukazujące się razem tomy poświęcone twórczości Zbigniewa Herberta i Cypriana Kamila Norwida skłaniają do pytania, co łączy obu poetów – współczesnego klasycyzującego moralistę i romantyka?

Wydawca tłumaczy, że podobne zainteresowania. Obaj uzupełniali literacką twórczość rysunkami, stąd wspólny tytuł albumów: „Znaki na papierze”.

Potęga słowa zwykle przesłania artystyczny dorobek tych twórców. Tymczasem mało kto wie, że w rękopisach Herberta znajduje się około 5 tysięcy rysunków, więc obecna książka to wybór z tej pokaźnej spuścizny. Herbert uważał poezję i sztukę za bliższe oku niż uchu. I wyjaśniał, że nie robi zdjęć z podziwianych dzieł sztuki, tylko je rysuje, bo to tak „jak gdybym wdawał się w ten sam rytm artystyczny”. Norwid twierdził podobnie: „żaden fotograf nie zastąpi prawdziwego szkicu”. Pierwszy wyznawał: „byłbym chyba szczęśliwszy będąc malarzem”. Drugi studiował malarstwo w szkole Aleksandra Kokulara.

Oba albumy mają wysmakowaną oprawę graficzną Macieja Buszewicza. Tworzy ona iluzję obcowania z oryginałami szkiców i rękopisów. Natomiast pracujący przy ich wyborze badacze: Henryk Citko oraz Edyta i Piotr Chlebowscy działali osobno. Pewnie dlatego albumowe portrety Herberta i Norwida podkreślają inne aspekty ich twórczości. Autor „Pana Cogito” pokazany został jako poeta-podróżnik szukający inspiracji w sztuce antyku, gotyku, włoskiego renesansu i w malarstwie flamandzkim – zarówno dla swej poezji, jak i estetycznych szkiców. A Norwid jako twórca, którego mniej zajmuje estetyka, a bardziej bezpośrednia refleksja nad człowiekiem. (Co prowokuje do polemiki, bo przecież pisał o pięknie w „Promethidionie”!).

„Znaki na papierze” zapowiadają jedną z największych wystaw Roku Herbertowskiego – „Herbert i Norwid”, też odwołującą się do rysunków. Jednak z innym kluczem. Kwietniowy pokaz w Pałacu Krasińskich w Warszawie skupi się na motywach śródziemnomorskich. Przy okazji warto przypomnieć słowa Jarosława Iwaszkiewicza. To on jako pierwszy mówił, że na Norwida patrzy przez Herberta.