Portrety i pejzaże malował przez całe życie. Stworzył własną, odrębną i bardzo indywidualną koncepcję portretu, realizowaną głównie w technice pastelu. Wrażliwość artysty od początku wyczulona była na rejestrowanie i opisywanie dostrzeganych w modelu obszarów doznań wewnętrznych. Ten podskórny wątek, widoczny we wszystkich portretach artysty, skutkował skupieniem uwagi na głowie portretowanego i odrzuceniem całego zewnętrznego sztafażu. Wyspiański tło pozostawiał najczęściej puste lub wypełniał je jednolitą barwą. W portretach męskich nawet ubiorowi nie poświęcał uwagi, koncentrując się na głowie i twarzy. Szczególną atencją artysta otaczał modelki. Fascynowała go różnorodność typów i charakterów, biologiczność i zdolność prokreacji, tajemnica odrębności płci, wreszcie wdzięk. Dostrzegał zmysłowość ciała, malowniczość strojów, powab włosów, które rozpuszczał, wplatając w nie wstążki i kwiaty. Chętnie malował dojrzewające dziewczynki, zdziwione swoją nagłą kobiecością, w momencie wahań nastrojów, zadumane, smutne. Doskonale rejestrował ów nieuchwytny moment pomiędzy dzieciństwem i młodością, bolesną chwilę dojrzewania i przeobrażania, zmierzającą nieuchronnie ku niewiadomemu losowi, a ostatecznie ku śmierci. Stworzył także niepowtarzalną galerię portretów dziecięcych, w której modelami było jego własne potomstwo.

Marta Romanowska

Prof. Władysław Pluta – wykładowca krakowskiej ASP na Wydziale Form Przemysłowych, doświadczony i utytułowany projektant graficzny, autor licznych plakatów, katalogów, opracowań graficznych książek i systemów identyfikacji wizualnej, laureat wielu nagród i wyróżnień.